YURT DIŞINDA ÇALIŞAN İŞÇİLER NASIL  BORÇLANABİLİR ???

1- Giriş

Yurtdışında çalışan Türk Vatandaşlarının, yurtdışında geçen sürelerinin sosyal güvenlikleri bakımından değerlendirilmesi işlemleri 3201 sayılı Kanuna göre yapılmaktadır. Bu Kanunla birlikte yurtdışındaki vatandaşlarımıza yurt dışında geçen sürelerini belirli şartlarla borçlanma imkânı tanınmıştır.

2-Borçlanmanın Şartları

Yurt dışı borçlanmasından yararlanabilmek için;

• İlgilinin borçlanmak istediği sürelerde Türk vatandaşı olması ve
• Belirli nitelikte sürelerin (18 yaşından sonra yurt dışında geçen sigortalılık süreleri, sigortalılık sürelerinin arasında veya sonunda bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ve ev hanımı olarak geçen süreler) bulunması

gerekmektedir.

Borçlanma yapmak isteyen kişilerin durumlarına uygun olan belgelerin asıllarını “Yurtdışı Hizmet Borçlanma Talep Dilekçesi” ile birlikte Sosyal Güvenlik Kurumu’nu ilgili İl Müdürlüğüne doğrudan veya posta ile ibraz etmeleri gerekmektedir.

3- Borçlanma Kapsamında Değerlendirilmeyen Süreler

Aşağıda belirtilen süreler borçlanma kapsamında değerlendirilmemektedir:

1) 18 yaşın doldurulmasından önce yurtdışında geçen sigortalılık, işsizlik ve ev kadınlığı süreleri.

2) Türk vatandaşlığının kazanılmasından önce veya Türk vatandaşlığının kaybedilmesinden sonra yurtdışında geçen sigortalılık, işsizlik ve ev kadınlığı süreleri.

3) İkili sosyal güvenlik sözleşmelerine göre kendilerine kısmi aylık bağlanmış olanların yurtdışında geçen sigortalılık süreleri arasında ve bu sürelerin bitim tarihinden sonraki işsizlik süreleri ve ev kadını olarak geçen süreler.

4) Türkiye’de malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları kapsamında geçen ve aşağıda sayılan yurtdışı sürelerinden:

1. a) Libya’da iş üstlenen Türk işverenlerince çalıştırılan Türk işçilerinin, bu ülkede 01/09/1985 tarihinden sonra geçen çalışma süreleri,
2. b) Almanya’da istisna akdi kapsamında iş üstlenen Türk işverenlerince çalıştırılan Türk işçilerinin bu ülkedeki çalışma süreleri,
3. c) 5510 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi ile ülkemiz ile imzalanan ikili sosyal güvenlik sözleşmeleri ve Avrupa Sosyal Güvenlik Sözleşmesi hükümlerine göre yurtdışında geçici görevli olarak bulunmaları nedeniyle 5510 sayılı Kanun kapsamında sigortalı sayılanların geçici görevli bulundukları yurtdışı çalışma süreleri.

4-Borçlanma İçin Nereye Başvurulacak?

Sosyal Güvenlik Kurumunca sonuçlandırılacak olan borçlanmaların Kurumun hangi birimine yapılmasındaki genel kural, son defa Türkiye’de geçen çalışmaların sigortalılık haline göre belirlenmektedir.

Buna göre, Türkiye’de son defa;

– Hizmet akdi veya kendi nam ve hesabına bağımsız kapsamında çalışması bulunanlarla hiç çalışması bulunmayanların, ikametgâhlarının bulunduğu yerdeki sosyal güvenlik il/merkez müdürlüklerine,

– Kamu görevlisi kapsamında çalışması bulunanların, “SGK Sosyal Sigortalar Genel Müdürlüğü Kamu Görevlileri Emeklilik İşlemleri Daire Başkanlığı – Mithappaşa Caddesi No:7, Sıhhıye/ANKARA adresine”,

yazılı olarak başvurmaları gerekir.

Yurtdışında çalışmakta iken veya yurda kesin dönüş yaptıktan sonra ölenlerin yurtdışında geçen sigortalılık süreleri ile ev kadınlığında geçen sürelerin borçlandırılması için hak sahiplerince yapılacak başvurular da, ölenin Türkiye’deki sigortalılık statüsü dikkate alınarak, Sosyal Güvenlik Kurumunun yukarıda açıklanan birimlerine yapılmalıdır.

5- Borçlanma Miktarının Tespiti, Tebliği, Ödenmesi

Borçlanma tutarı, borçlanılacak her bir gün için tahakkuk ettirilecek borç tutarının 5510 sayılı Kanunun 82 nci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen prime esas asgari ve azami günlük kazanç arasında seçilecek günlük kazancın % 32’si dir. Buna göre 20.09.2015 tarihi itibariyle günlük asgari borçlanma meblağı, 1.273,50 x 0.32 / 30 = 13,584 TL’dir. Borçlanılacak günlük azami meblağ ise asgari borçlanma meblağının 6,5 katı olan 88,296 TL’dir. Borçlanma yapacak kişi bu meblağlar arasındaki bir meblağı da seçebilir.

Örneğin; 20.09.2015 tarihinde yurtdışında geçen 10 yıllık sigortalılık süresini günlük asgari meblağ olan 13,584 TL üzerinden borçlanmak isteyen bir sigortalının, toplam borçlanma miktarı, 13,584 x 3600 = 48.902,40 Türk Lirası olacaktır.

Borçlanma tutarının tebliğ tarihinden itibaren üç ay içerisinde ödenmesi gerekmektedir. Üç ay içerisinde ödenmeyen borçlanma başvuruları geçersiz sayılır.

6- Borçlanılan Sürelerin Değerlendirilmesi

Türkiye’de sosyal güvenlik kanunlarına tabi hizmetleri olanların, borçlandıkları gün sayısı, prim ödeme gün sayıları veya hizmetlerine eklenir. Sigortalılığın başlangıç tarihinden önceki süreler borçlanılmış ise sigortalılığın başlangıç tarihi, borçlanılan gün sayısı kadar geriye götürülür. Aynı şekilde Türkiye’de sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi hizmeti bulunmayan istek sahiplerinin sigortalılıklarının başlangıç tarihi de, borçlarını tamamen ödedikleri tarihten borçlanılan gün sayısı kadar geriye götürülmek suretiyle tespit edilir. Birden fazla yurtdışı hizmet borçlanması yapılması durumunda da sigortalılık süresi başlangıcı borcun en son ödendiği tarihten borçlanılan toplam gün sayısı kadar geriye götürülerek belirlenmektedir.

7- Aylık Bağlama Şartları

Yurt dışı borçlanma yaparak aylık talebinde bulunan kişilere aylık bağlanılabilmesi için yurda kesin dönmüş (Yurtdışında çalışmaması, sosyal ödenek ve sosyal yardım almaması) olması, tahakkuk ettirilen borcun tamamını ödemiş olması, sosyal güvenlik kanunlarına göre aylığa hak kazanmış olması ve Sosyal Güvenlik Kurumuna yazılı başvuruda bulunması gerekmektedir.