Lütfi İNCİROĞLU

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı

Çalışma Genel Müdür Yardımcısı

 

 

 

ENGELLİLİK ÖLÇÜTÜ, SINIFLANDIRMASI VE ENGELLİLERE VERİLECEK

SAĞLIK KURULU RAPORLARI

 

1.GİRİŞ

Doğuştan veya sonradan; bedensel, zihinsel, ruhsal, duyusal ve sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük gereksinimlerini karşılamada güçlükleri olan ve korunma, bakım veya rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyaç duyan kişiler engelli olarak, engellilik durumuna göre engel oranı % 50 ve üzerinde olduğu tespit edilenlerden günlük yaşam aktivitelerini başkalarının yardımı olmaksızın yerine getiremeyeceğine engelli sağlık kurulu tarafından karar verilen kişiler de ağır engelli olarak, tanımlanmaktadır.

Dünyanın gelişmiş ülkelerinde olduğu gibi ülkemizde de özel politika gerektiren gruplar içinde yer alan engelli vatandaşlarımızın sorunlarının çözümü en önemli ve öncelikli bir konudur. Sorunların tespit edilerek bir strateji geliştirilebilmesi doğru ve yeterli bilginin varlığını gerektirir. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı bünyesinde yer alan Ulusal Engelliler Veritabanı (ÖZVERİ) 2012 yılı kayıtlarına göre, ülkemizde toplam 1.559.222 engelli kişi bulunmaktadır. ÖZVERİ ‘de kayıtlı, adresi ve Engelli Sağlık Kurulu Rapor bilgisi bilinen engelli kişilerin cinsiyete göre dağılımına baktığımızda 672.172’si kadın, 887.041’i erkek engelli vatandaşımızın olduğu görülmektedir.

Engellilerin sağlığı ile ilgili durumlarının tanımlanmasında ve her türlü bilginin kodlanmasında, çeşitli disiplinler ve hizmetler açısından verilerin toplanmasında, kaydedilmesinde ve karşılaştırılmasında, engellilerin tedavisi, rehabilitasyonu, eğitimi ve istihdamı ile ilgili hizmetlerin değerlendirilmesinde, planlanmasında ortak standart bir dil ve çerçeve oluşturmak kaçınılmazdır.

Bu kapsamda, engelli sağlık kurulu raporlarının alınışı, geçerliliği, değerlendirilmesi ve engelli sağlık kurulu raporu verebilecek yetkili sağlık kurumlarının tespiti ile ilgili usul ve esasları belirlemek; engellilerle ilgili derecelendirmelere, sınıflandırmalara ve tanımlamalara gereksinim duyulan alanlarda ortak bir uygulama geliştirmek ve uluslararası sınıflandırma ve ölçütlerin kullanımının yaygınlaştırılmasını sağlamak amacıyla “Engellilik Ölçütü, Sınıflandırması ve Engellilere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik” 30 Mart 2013 tarihli ve 28603 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir [1] .

Bu yazımızda engellilere verilecek sağlık kurulu raporları, engel oranının belirlenmesi, engelli sağlık kurulu raporuna itiraz, engelli sağlık kurulu raporunun geçerlilik süresi ile vergi indirimine ilişkin hususlara açıklık getirmeyi amaçlamaktayız.

2. ENGELLİLİK ÖLÇÜTÜ, SINIFLANDIRMASI VE ENGELLİLERE VERİLECEK SAĞLIK KURULU RAPORLARI

 

Dünya Sağlık Örgütü sağlık ve sağlıkla ilgili durumların tanımlanması için ortak standart bir dil ve çerçeve oluşturmayı amaçlamaktadır. Ülkemizde de “İşlevsellik Yetiyitimi ve Sağlığın Uluslararası Sınıflandırması” sisteminin kullanılması amacıyla eğitim, öğretim, uygulama ve yaygınlaştırma hizmetleri Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının koordinatörlüğünde, ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile sivil toplum örgütleri, üniversiteler ve ilgili meslek kuruluşlarının işbirliği ile yürütülmektedir.

Engellilik Ölçütü, Sınıflandırması ve Engellilere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik hükümleri, Engellilik Ölçütü, Sınıflandırması ve Engellilere Verilecek Sağlık Kurulu Raporu Düzenleme Usul ve Esaslarını, Engel oranının belirlenmesi, Engelli sağlık kurulu raporuna itiraz, Engelli sağlık kurulu raporunun geçerlilik süresi ile Vergi indirimine esas raporların usul ve esaslarını düzenlemiştir.

 

2.1.ENGELLİ SAĞLIK KURULU RAPORU VERMEYE YETKİLİ SAĞLIK KURUMU

 

Yönetmelik hükümlerine göre, engelli sağlık kurulu; iç hastalıkları, göz hastalıkları, kulak-burun-boğaz, genel cerrahi veya ortopedi, nöroloji veya ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanlarından oluşmaktadır. Engelli sağlık kurulu raporu vermeye yetkili sağlık kurumunda, fizik tedavi ve rehabilitasyon uzman hekiminin bulunması halinde, bu uzmanın engelli sağlık kurulunda yer alması zorunludur.

 

Engelli sağlık kurulu raporları, bu Yönetmeliğin ekinde yer alan EK-1 Engelli Sağlık Kurulu Raporu Formuna uygun olarak düzenlenir. Kişinin engel oranı, engelli sağlık kurulunca bu Yönetmeliğin ekinde yer alan EK-2 Engel Oranları Cetvelinde bulunan engel oranlarına göre yüzde (%) olarak belirlenerek engelli sağlık kurulu raporunun ilgili bölümünde rakam ve yazı ile belirtilir. Bu cetvelde adı geçmeyen hastalık ve engeller ile bunlara ait engel oranları, fonksiyon kayıplarına göre engelli sağlık kurulunca değerlendirilerek belirlenir.

 

Engele ilişkin klinik bulgular, radyolojik tetkikler ve laboratuvar bilgileri, raporun ön yüzündeki ilgili bölüme özetlenerek yazılır. 15 yaşından büyük engellilere düzenlenecek olan engelli sağlık kurulu raporlarında, engellinin fotoğrafının bulunması zorunludur. Kişinin ya da kişiyi sevk eden kurumun talebi halinde, kişinin sağlığına etkisi dikkate alınarak çalıştırılamayacağı işlerin niteliği ile raporun kullanım amacı bölümüne; bireyin yararlanmak istediği hak ve hizmetlere ilişkin talepleri belirtilir.

 

Kişinin engel durumunun zaman içinde değişme ihtimali olduğu ve hastalık bulgularının tam olarak görülemediği durumlarda kişinin mevcut durumu esas alınarak süreli rapor düzenlenir.

Engelli sağlık kurulu raporlarının kişinin başvuru tarihinden itibaren en geç yirmi iş gününde tamamlanarak ilgiliye verilmesi esastır.

 

2.2.ENGELLİ SAĞLIK KURULU RAPORUNA İTİRAZ

 

Engelli sağlık kurulu raporuna; engelli, velisi veya vasisi veyahut raporu isteyen kurum tarafından itiraz edilebilir. İlgililer itiraz dilekçesi ve ilk engelli sağlık kurulu raporunun tasdikli bir örneği ile birlikte, bulunduğu ilin sağlık müdürlüğüne başvurur. İl sağlık müdürlüğünce, engelli sağlık kurulu raporu alacak kişi en yakın farklı bir engelli sağlık kurulu raporu vermeye yetkili hastaneye gönderilir. İtiraz edilen engelli sağlık kurulu raporu ile itiraz üzerine verilen engelli sağlık kurulu raporundaki kararlar aynı yönde ise engelli sağlık kurulu raporu kesinleşir.

 

Engelli sağlık kurulu raporlarının farklı olması durumunda, Sağlık Bakanlığınca belirlenmiş olan hakem hastanelerden, kişinin ikamet ettiği yere en yakın bir hakem hastaneye, kişi yeniden muayene edilmesi ve engelli sağlık kurulu raporu tanzim edilmesi amacıyla yine il sağlık müdürlüğü kanalıyla gönderilir. Hakem hastanenin engelli sağlık kurulunca verilen kararı kesindir.

 

2.3.ENGELLİ SAĞLIK KURULU RAPORUNUN GEÇERLİLİK SÜRESİ

 

Engelli sağlık kurulu raporunun sürekli olup olmadığı ile süreli raporlarda raporun geçerlilik süresi mutlaka belirtilir.

 

Engelli sağlık kurulunca kişinin engel durumunun sürekli olduğuna karar verilmesi durumunda, engelli sağlık kurulu raporunun ilgili bölümünde bu durum belirtilir. Ancak engel durumunun değişmesi halinde, kişinin talebi üzerine rapor ve buna bağlı kişinin engel oranı yeniden belirlenir.

 

Engelli sağlık kurulunca engellinin engel durumunun sürekli olmadığına karar verilmesi halinde de bu husus ilgili bölümde belirlenerek engelli sağlık kurulu raporunun geçerlilik süresi belirtilir. Zaman içinde değişebilen veya kontrolü gerektiren hastalıklar, hastanın önceki engelli sağlık kurulu raporu da kurula sunularak, engelli sağlık kurulunun belirleyeceği süre içinde yeniden görüşülür ve karara bağlanır.

 

Sürekli raporlar ile süreli raporların geçerlilik süresi dolmadan tekrar rapor alınmak istenmesi durumunda, ilgililerin daha önce engelli sağlık kurulu raporu alıp almadıklarına ilişkin beyanı istenir. Evvelce engelli sağlık kurulu raporu verilmiş olduğunun tespiti halinde tekrar rapor verilmez.

 

2.4.VERGİ İNDİRİMİNE ESAS RAPORLAR

 

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu hükümlerine göre, engelli indirimine esas olmak üzere düzenlenen raporlarda, raporu düzenleyen sağlık kuruluşu tarafından işverenin bulunduğu yerdeki il defterdarlığına gönderilen engelli sağlık kurulu raporu esas alınır.

 

3.SONUÇ

 

Engellilerin toplumdaki varlıklarını kabul etmek ve bunların hayatlarını kolay şekilde devam ettirebilmelerini sağlamak toplum olarak en temel görevimizdir. Engellilerin tedavisi, rehabilitasyonu, eğitimi ve istihdamı ile ilgili hizmetlerin değerlendirilmesinde, planlanmasında ortak standart bir dil ve çerçeve oluşturmak ve kamu hizmetlerinden etkin bir şekilde yararlanmalarını sağlamak gerekmektedir. Engellilerin hizmete ulaşımında bürokratik engebelerin aşılması için daha fazla gayret gösterilmesi gerektiği kanaatindeyiz.

[1] Engelli ifadesi 3 Mayıs 2013 tarihli ve 28636 sayılı RG’de yayımlanarak yürürlüğe giren Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Yer Alan Engelli Bireylere Yönelik İbarelerin Değiştirilmesi Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile engelli olarak değiştirilmiştir.