Yıllık ücretli izin hakkı Anayasanın 50 nci maddesinde getirilmiş bir dinlenme hakkıdır ve bu haktan vazgeçilemez. Bu hakkın işçi tarafından kullanılması, işveren tarafından da kullandırılması gerekir. Bu bağlamda izinde çalışma yasaktır. 4857 sayılı Kanun m.58’de “Yıllık ücretli izin kullanmakta olan işçinin izin süresi içinde ücret karşılığı bir işte çalıştığı anlaşılırsa, bu izin süresi içinde kendisine ödenen ücret işveren tarafından geri alınabilir”. Bununla birlikte, iznin paraya çevrilmesi ve işçinin izin ücretini alarak işyerinde çalışmaya devam etmesi söz konusu olamaz. Uygulamada sıkça karşılaşılan sadece “aylık izin ücretinin ödenmesi” suretiyle işçinin izin süresini çalışarak geçirmesi Kanuna aykırı olduğu gibi, bu durum Anayasada güvence altına alınan “dinlenme hakkına” (A.Y. m.50/3, 4) da aykırı düşer.

Uygulamada işletme ve iş gereklerinden kaynaklanan nedenlerle çalışanlara yıllık ücretli izinlerin Kanunda öngörülen süreler içerisinde kullandırılmadığı da sıkça rastlanan bir olgudur. Her iki durumda da tarafların karşılıklı rızalarının bulunması dahi bu kuralların uygulanmasını etkilemez. Bu yolda, iş veya toplu iş sözleşmelerine konulacak hükümlerde geçerli olmayacaktır. Yargıtay’ın görüşü de bu yöndedir, “Ücretli izin hakkı vazgeçilmeyen izin haklarındandır. Kullandırıldığının ispatı işverene düşer”(Y9HD.10.12.2013 T., E.2011/46075, K.2013/32658).

Ancak hemen ifade etmek gerekirse, muvazzaf askerlik hizmeti bir vatani görev olup “ücret karşılığı bir iş” değildir. Bu nedenle işçinin askerlik hizmetini yıllık ücretli izin esnasından gerçekleştirmesi 4857 sayılı Kanun m.58’de öngörülen çalışma yasağı kapsamında değerlendirilemez.

Bununla birlikte yıllık ücretli izin süresinden bedelli askerliğin temel eğitimini yerine getiren işçinin yıllık ücretli iznini amacı dışında kullanıldığı söylenebilir. Çünkü yıllık ücretli izinde temel amaç işçinin dinlendirilmesidir (MANAV ÖZDEMİR, Eda/GÖKTAŞ, Seracettin, Bedelli Askerliğin İş Sözleşmesine Etkisi, SİCİL, 2018/Sayı 40, s.54).

Sonuç olarak, amacı dinlenme olan yıllık ücretli izin süresinde bedelli askerlik hizmetinin ifa edilmesi doğru değildir.