Çalışma Hayatında Esnek Çalışma Uygulamaları

GİRİŞ
Dünyada olduğu gibi ülkemizde de zaman içinde yaşanan ekonomik krizler, ortaya çıkan işsizlik gibi sosyal yapıda meydana gelen değişim, işçinin korunması yanında, iş piyasasının ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik düzenlemeleri ve iş mevzuatındaki katı uygulamaların esnekleştirilmesini zorunlu hale getirmiştir.

İşletmelerin küreselleşme dolayısıyla uluslararası arenada rekabet edebilmeleri ve varlıklarım idame ettirebilmeleri çalışma tür ve biçimlerinde yeni yöntemler belirleme İhtiyacını doğurmuştur. Çalışma hayatındaki değişiklik anlayışı, çalışanların sosyal arzuları ile işletmelerin zorunlulukları arasındaki dengeyi sağlamaya dönük yeni esnek çalışma biçimlerini ortaya çıkarmıştır.Ülkeler arasında farklılık göstermekle birlikte en yaygın olarak uygulanan esnek çalışma biçimleri; kısmi süreli çalışma, kayan iş süreleri, iş paylaşımı, belirli süreli çalışma, çağrı üzerine çalışma, sıkıştırılmış iş haftası (denkleştirme), evden çalışma ve uzaktan (tele) çalışma olarak ifade edilebilir.

Uygulamada esnek çalışma sistemini iki sosyal taraf belirler. İşletmenin kendi istek ve iş hacmine göre çalıştıracağı işçi sayısını işveren kanadı; kişinin kendi yetenekleri ve isteği doğrultusunda çalışma saatlerini belirleyen ise işçi kanadıdır. İşveren kanadında bu çalışma biçimi, işletmenin kendi yapısına daha uygun olduğu için tercih edilirken, işçi kanadında ise, işçinin özel hayat ritmine ve ihtiyaçlarına daha uygun olduğu için tercih edildiği anlaşılmaktadır.Sonuçta çalışma hayatında esneklik uygulaması işverenlerle, iş arasında önemli bir işbirliğinin varlığını gerekli kılar.
Bu çalışma ile esnek çalışmanın iş mevzuatında düzenlenen ihtiyacının gerekçeleri, tanımı, tür ve biçimlen, uygulamadaki yeril bu iş ilişkisinden doğan haklar ve bu hakların nitelikleri açıklanacaktır.Özellikle uygulamada esnek çalışma sözleşmeleriyle çalışan

işçilerin çalışma koşulları, çalışma saatleri, ücret şekillen, ücretli izin, hafta ve genel tatil günleri ve ücretleri, ihbar ve kıdemi tazminatı, iş sağlığı ve güvenliği gibi hususlar konusunda yaşanan

belirsizlikler açıklığa kavuşturulacaktır.Uygulamada işyerlerinin/işletmelerin insan kaynaklan yöneticilerinin sıkça sordukları soruların cevaplarını bulabilecekleri bir kaynak niteliği taşıyan bu kitabın tüm sosyal taraflara hayırlı olmasını diliyorum.

1. ESNEKLİK KAVRAMI 13
1.1. Tanımı 13
2. ESNEK ÇALIŞMA MODELLERİ 15
2.1. Çalışma Şekline Bağlı Esneklik Uygulamaları 15
2.2. Çalışma Süresine Bağlı Esneklik Uygulamaları 15
3. İŞ KANUNUNDA YER ALAN ESNEK ÇALIŞMA
MODELLERİ 17
3.1. Belirli Süreli İş Sözleşmesi İle Çalışma 18
3.2. Kısmi Süreli Çalışma 24
3.3. Çağrı Üzerine Çalışma 27
3.4. Geçici İş İlişkisi 29
3.5. Deneme Süreli İş Sözleşmesi 30
3.6. Fazla Çalışma Ve Fazla Sürelerle Çalışma 31
3.7. Çalışma Sürelerinin Denkleştirilmesi 33
3.7.1. Denkleştirme Uygulaması 34
3.7.2. Denkleştirmede Haftalık Çalışma Süresinin Hesabı 35
3.8. TELAFİ ÇALIŞMASI 36
3.9. KISA ÇALIŞMA 37
4. İŞ KANUNUNDA YER ALMAYAN ESNEK ÇALIŞMA
MODELLERİ 41
4.1. Evden Çalışma 41
4.2. Uzaktan (Tele) Çalışma 43
4.3. Evden Ve Uzaktan (Tele) Çalışmanın Ortak Hükümleri 45
4.4. İş Paylaşımı 46
5. KISMİ SÜRELİ İŞ İLİŞKİSİNİN KURULMASI VE
KISMİ SÜRELİ ÇALIŞANIN HAKLARI
6. KISMİ SÜRELİ ÇALIŞMADA KIDEM TAZMİNATINA
ESAS HİZMET SÜRESİNİN TESPİTİ VE KIDEM
TAZMİNATI HESAPLAMA YÖNTEMİ 51
7. ÇAĞRI ÜZERİNE ÇALIŞMADA KIDEM HESABI 61
8. KISMİ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİ İLE ÇALIŞAN
İŞÇİLERİN ÜCRET VE VAN ÖDEMELERİ, HAFTA
TATİLİ, GENEL TATİL VE ULUSAL BAYRAM
GÜNLERİNDE ÜCRETE HAK KAZANMASI 63
8.1. Kısmi Süreli Çalışmalarda Ücret Ve Yan Ödemeler 63
8.2. Kısmi Süreli Çalışmalarda Hafta Tatili Ücreti 65
8.3. Kısmi Süreli Çalışmalarda Ulusal Bayram Ve Genel Tatil Ücreti
8.4. Kısa Çalışma Yapan İşçilerin Ulusal Bayram Ve Genel Tatil
Günleri İle Hafta Tatili Ücretleri
9. KISMİ SÜRELİ ÇALIŞAN İŞÇİLERİN YILLIK İZİN
DURUMLARI 71
9.1. Yıllık Ücretli İzine Hak Kazanma 71
9.2. İzinde Çalışma Yasağı 73
9.3. Birden Çok İşyerinde Çalışanların Yıllık Ücretli İzin Durumlan73
9.4. Yıllık Ücretli İzin Süreleri 74
9.5. Ücretsiz Yol İzini 74
9.6. Yıllık İzin Ücreti 75
9.7. Sözleşmenin Sona Ermesinde İzin Ücreti 75
9.8. Kısmi Süreli Çalışanın Fazla Çalışma veya Fazla Sürelerle
Çalışması 76
9.9. Kısa Çalışmada İşçinin Yıllık İzin Hakkı
10. KISMİ SÜRELİ ÇALIŞANLARIN SOSYAL
GÜVENLİĞİ 77
10.1. Kısmi Çalışma Saat Olarak Uygulandığında Sigorta Primlerinin
Hesabı 77
10.2. Birden Çok İşyerinde Çalışan İşçilerle İlgili Sorumluluklar …. 77
10.3. Sigortalıların Eksik Prim Günlerine İlişkin Hükümler 79
11. ESNEK ÇALIŞMA İLE İLGİLİ SORULAR VE
CEVAPLAR 83
12. ESNEK ÇALIŞMA İLE İLGİLİ YARGITAY
KARARLARI 97