Lütfi İNCİROĞLU

(E. ÇSGB Çalışma Genel Müdür Yardımcısı)

YILLIK ÜCRETLİ İZİN SÜRESİNE RASTLAYAN MAZERET İZİNLERİ

Dinlenme hakkı Anayasal bir haktır (AY m.50). Dinlenme hakkı kapsamında en önemli bir yer tutan yıllık ücretli izne ilişkin yasal düzenlemeler yapılırken, yıllık ücretli izin hakkının kişiye sıkı sıkıya bağlı, vazgeçilemeyen ve izin sırasında çalışma karşılığı olmaksızın ücret verilmesi esasına dayalı bir hak olarak kabul edilmiştir. Bu kapsamda yıllık ücretli izinlerin kesintisiz (devamlı) olarak ve yılı içinde kullandırılması kural olarak getirilmiştir. Nitekim 4857 sayılı İş Kanunu’nun 56 ncı maddesinde, “Yıllık ücretli izin işveren tarafından bölünemez.

Bu iznin 53 üncü maddede gösterilen süreler içinde işveren tarafından sürekli bir şekilde verilmesi zorunludur. Ancak, 53 üncü maddede öngörülen izin süreleri, tarafların anlaşması ile bir bölümü on günden aşağı olmamak üzere bölümler hâlinde kullanılabilir.

İşveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık izinleri yıllık izne mahsup edilemez.

Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin süresinden sayılmaz.

Yıllık ücretli izinleri işyerinin kurulu bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olanlara istemde bulunmaları ve bu hususu belgelemeleri koşulu ile gidiş ve dönüşlerinde yolda geçecek süreleri karşılamak üzere işveren toplam dört güne kadar ücretsiz izin vermek zorundadır. İşveren, işyerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izinlerini gösterir izin kayıt belgesi tutmak zorundadır.

Hastalık izinleri gibi işverence işçiye verilecek başka ücretli ve ücretsiz izinlerin de yıllık izin ile aynı zamana rastlaması halinde, bu izin günleri kadar işçinin yıllık ücretli izin günlerine ekleme yapılması gerekmektedir.

4857 sayılı İş Kanunu’nun Ek Madde 2 ‘de 6645 sayılı Kanunun 35 inci maddesiyle yapılan değişiklik sonucu ücretsiz olan mazeret izinleri ücretli hale getirilmiştir. Bu bağlamda işçiye; evlenmesi veya evlat edinmesi ya da ana veya babasının, eşinin, kardeşinin, çocuğunun ölümü hâlinde üç gün, eşinin doğum yapması hâlinde ise beş gün ücretli izin verilir.

İşçilerin en az yüzde yetmiş oranında engelli veya süreğen hastalığı olan çocuğunun tedavisinde, hastalık raporuna dayalı olarak ve çalışan ebeveynden sadece biri tarafından kullanılması kaydıyla, bir yıl içinde toptan veya bölümler hâlinde on güne kadar ücretli izin verilir.

İşçiye verilen mazeret izinleri ister ücretli isterse ücretsiz olsun yıllık ücretli izin dönemlerine rastlamalar halinde, bu günler yıllık ücretli izin günlerinden sayılmamalıdır.

Sonuç itibariyle, 4857 sayılı İş Kanunu’nda açıklık olmamakla birlikte, yıllık izin süresine rastlayan evlenme, ölüm, doğum, doğal afetler, seminer ve diğer nedenlerle işçiye verilmesi gereken diğer izinler de yıllık ücretli izin günlerinden sayılmamalıdır. Bu izinlerin ücretli ya da ücretsiz olmasının bir önemi de yoktur.