Lütfi İNCİROĞLU

(E. ÇSGB Çalışma Genel Müdür Yardımcısı)

HAFTA VEYA GENEL TATİLLERDE TAM GÜN ÇALIŞMAYAN İŞÇİYE ÜCRETİ NASIL ÖDENMELİDİR?

4857 sayılı İş Kanunu’nun çalışma sürelerini düzenleyen 63’üncü maddesinde belirlenen iş günlerinde çalışmış olmak koşuluyla, yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmi dört saat “hafta tatili” verilir denilmektedir. Hafta tatili, 7 günlük çalışma süresi içinde haftanın herhangi bir günü kullandırılacak ve çalışılmayan hafta tatili günü için işveren tarafından bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücreti tam olarak ödenecektir. Hafta tatili ücreti başka bir deyişle, işverence, hiçbir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretinin tam olarak ödenmesini ifade eder.

Ulusal Bayram ve Genel Tatil günü olarak kabul edilen günlerde, işyerinde işçiler çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak, tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücreti ödenir. Ayrıca, gün dönümü gece saat: 24.00 veya 00.00 dan itibaren başladığından, bu saatten sonra çalışan normal mesaili veya vardiyalı işçilerden kimler çalışmış ise, çalışılan her gün için ücretleri bir kat fazlası ile ödenir. Burada ifade edilen “bir kat” deyiminden, “bir iş karşılığı olmaksızın anılan günlerde çalışanlara ilave bir yevmiye verilmesi” anlaşılmalıdır.

Uygulamada gerek cezaların yetersiz kalması gerekse işçilerin ihtiyaçları nedeniyle Kanuna aykırı da olsa, hafta tatili çalışmalarının ülkemizde yaygın bir uygulama alanı bulduğu bilinen bir gerçektir. İşte, işverenin işçisini normal haftalık iş süresini tamamladıktan sonra hafta tatili günü de çalıştırdığı bu gibi hallerde işçiye hafta tatili ücreti dışında %50 artırımlı ücret ödemek zorundadır. Başka bir deyişle, işçinin kendisine bir iş karşılığı olmaksızın ödenen bir gündelik hafta tatili ücretine ek olarak ödenmesi gereken %50 artırımlı bir buçuk gündelikle birlikte, toplam iki buçuk gündelik tutarında ücret ödenmesi gerekir. Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 25.9.2017 tarihli bir kararında da “Davacının hafta tatili ücretleri çalışılan günlerin karşılığı bir yevmiye olarak hesaplanmıştır. 4857 sayılı İş Kanunu’nda çalışılan hafta tatili ücretinin hesap yöntemi öngörülmemiş olmakla birlikte, bugün yapılan çalışmanın fazla çalışma sayılacağı ve buna göre ücretin yüzde eli zamlı ödenmesi gerektiği görüşü dairemizce benimsendiği gibi, taraflar arasında imzalanan iş sözleşmesinin 9. maddesinde, hafta tatili ücretlerinin % 50 zamlı ücret üzerinden ödenmesi gerektiği belirtilmiştir Buna göre hafta tatili ücretlerinin % 50 zamlı ücret üzerinde hesabı ile sonuca gidilmesi gerekir” denilmektedir.

Sonuç itibariyle, çalışılmayan hafta tatil günü ile ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde işçiler çalışmazlarsa, işveren tarafından bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücreti tam olarak ödenir (İşK m.46,47). Ayrıca genel tatil günü tatil yapmayarak çalışan işçiye çalıştığı her gün için bir günlük ücreti ödenir. Hafta tatili çalışmanın yasak olmasına rağmen çalıştırılan işçiye de %50 artırımlı bir buçuk gündelikle birlikte, toplam iki buçuk gündelik tutarında ücret ödenir. Bununla birlikte bu günlerde tam gün çalışmayan işçinin ücreti de çalıştığı saat kadar değil tam olarak ödenmelidir. Ancak hafta tatili günü çalışan işçinin kat yevmiyesinin dışında haftada 45’den fazla çalışması nedeniyle 2 saatlik çalışmanın %50 fazlası ödenmelidir.